Rozwód, rozpad związku, śmierć bliskiej osoby! Z jakim kryzysem emocjonalnym przychodzi nam się zmierzyć?
Do wydarzeń, które mogą w życiu człowieka wywołać kryzys emocjonalny zwany kryzysem żalu po stracie należą między innymi:
– nagła i nieoczekiwana utrata pracy (redukcja etatu, zwolnienia grupowe itd.)
– bankructwo (utarta dotychczasowego stylu życia)
– wymuszona zewnętrznymi okolicznościami zmiana miejsca zamieszkania mieszkania i/ lub szkoły,
– przewlekła choroba (utrata zdrowia i możliwości aktywnego życia),
– rozpad związku partnerskiego, separacja, rozwód,
– kradzież (utrata mienia i co ważniejsze poczucia bezpieczeństwa)
– śmierć bliskiej nam osoby.
W każdej wyżej wymienionej sytuacji kryzysowej występuje żal po stracie, który dotyczy głównie sfery emocjonalnej, a co za idzie całego spektrum trudnych i ciężkich emocji, z którymi będziemy musieli sobie poradzić. Do tego rodzaju emocji zaliczamy: gniew, smutek, złość, żal, rozgoryczenie, rozżalenie, zazdrość, poczucie winy, osamotnienie, lęk, poczucie bezradności i beznadziejności, poczucie utraty bezpieczeństwa oraz niepewność dotycząca przyszłości.
Żal po stracie może być przyczyną poważnej utraty równowagi emocjonalnej, a co za tym idzie może całkowicie zakłócić normalne funkcjonowanie człowieka. To co warto sobie uświadomić to, że żal po stracie jest naturalnym mechanizmem, który uruchamia się automatycznie u każdego zdrowego człowieka w wyniku poniesionej straty. U części osób może on jednak przerodzić się w poważniejszy kryzys, z którym dana osoba nie jest w stanie poradzić sobie samodzielnie i potrzebuje pomocy specjalisty – coacha kryzysowego, a czasami nawet psychiatry czy psychoterapeuty (w przypadku pojawienia się stanów lękowych czy depresyjnych).
To czy poradzimy sobie sami ze stratą i ze zmianami jakie za tym idą zależy od:
– intensywności przeżywanych emocji i czasu ich trwania,
– wartości przypisywanej utraconej przez poszkodowanego rzeczy,
– długoterminowych skutków, jakie strata prawdopodobnie spowoduje w naszym życiu.
Istnieje wiele modeli, przedstawiających jak wyglądają poszczególne etapy przechodzenia przez kryzys tego rodzaju oraz jakie są reakcję ludzi na żałobę czy żal po stracie związany z wydarzeniami, o których pisałam na początku tego artykułu. Do najpopularniejszych należą „Model Kübler-Ross” ukazujący stadia smutku umierającego pacjenta oraz „Model Schneidera” gdzie opisane zostały fazy smutku po stracie. Oba modele jasno wskazują na fakt, że żal po stracie czy okres żałoby po śmierci bliskiej osoby musi przejść przez poszczególne etapy i co ważniejsze, że proces ten jest niezbędny i ma wpływ na przyszłość oraz jakość życia każdego człowieka.
Pierwszy etap wiąże się z wstępną świadomością straty. Szok, lęk, zamęt, odrętwienie zdystansowanie się, niedowierzanie i dezorientacja to przykłady zachowań, emocji jakich doświadczać może człowiek w normalnej reakcji adaptacyjnej wobec uświadomienia sobie, że doznał istotnej straty. Etap ten może trwać dłużej lub krócej, wszystko zależy od tego jaki to jest rodzaj straty, jak subiektywnie określamy jej znaczenie dla nas.
Etap drugi to faza smutku, rozpamiętywania, roztrząsania i dezorganizacji zachowania, które przejawia się w tym, że zachowujemy się inaczej niż zwykle. Nasze niestandardowe funkcjonowanie jest widoczne np. w całkowitym izolowaniu się od ludzi lub w nadmiernym uciekaniu w pracę, sport, w nałogi (alkohol) oraz innego rodzaju kompulsywne zachowania np. zakupoholizm. Są to destrukcyjne mechanizmy, które stosujemy chcąc zapomnieć o bólu jaki odczuwamy. Ból jest tym bardziej dokuczliwy, im dana strata subiektywnie jest dla nas dotkliwsza. Ekspresją dominującą na tym etapie jest płacz.
W kolejnym, trzecim etapie odczuwamy głównie samotność, pustkę, brak nadziei, brak perspektyw, nerwowość, jesteśmy generalnie rzecz ujmując bardzo zmęczeni i wyczerpani dwoma poprzednimi etapami. Dlatego też mamy skłonności do wchodzenia w takie stany jak apatia, milczenie i bierność. Totalne wyczerpanie organizmu powoduje, że zaczynamy cierpieć na bezsenność, brak apetytu, jesteśmy nadpobudliwi i nerwowi.
W etapie czwartym zaczynamy szukać winnych, odczuwamy gniew na to czym nas los doświadczył. To bardzo ważny etap w procesie przepracowywania kryzysu związanego z żalem po stracie, bo niekontrolowanie tych bardzo negatywnych emocji jak zawiść, chęć dokonania zemsty, odegrania się może mieć na nas destrukcyjny wpływ. Nieprawidłowe przepracowanie tego etapu może nieść za sobą katastrofalne skutki i przyczynić się do naszej autodestrukcji, gdyż życie w nienawiści, gniewie, złości blokuje nas i nie pozwala na prawidłowe, adaptacyjne pogodzenie się ze stratą jakiej doznaliśmy.
Piąty etap często nazywany jest etapem opcjonalnym, gdyż jeśli dobrze przepracujemy czwarty etap procesu przechodzenia, godzenia się z żalem po stracie, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że nie wejdziemy w stany depresyjne (głęboki smutek, żal, brak energii do działania, unikanie innych ludzi, intensywne zamartwianie się), które są charakterystyczne dla tej fazy pokonywania kryzysu.
W etapie szóstym następuje zwrot ku przyszłości, który charakteryzuje się tym, że na nowo odkrywamy nasz potencjał, nasze moce strony, odczuwamy ciekawość życia, jesteśmy gotowi na nowe wyzwania, szukamy równowagi, osiągamy wyższy poziom zrozumienia i akceptacji tego co się stało, jesteśmy na nowo zaangażowani w kreowanie nowej drogi naszego życia.
To na co chcę zwrócić szczególną uwagę to fakt, iż poprawne przepracowanie procesu żałoby, związanego z żalem po stracie wyposaża nas w nowe zasoby, nowe kompetencje, strategie radzenia sobie z trudnymi emocjami i bezcenne doświadczenia, a to z kolei przyczynia się do naszego rozwoju osobistego. Kryzys emocjonalny w życiu człowieka może być dla niego MUREM nie do pokonania albo BRAMĄ do nowego życia. Warto mieć tego świadomość i nie wstydzić się poprosić o pomoc w sytuacji, w której sami z różnych względów nie jesteś w stanie sami sobie pomóc.
Bardzo Ci dziękuję za Twój czas i uwagę oraz gorąco zachęcam do zadawania pytań i komentowania. Z ogromną przyjemnością na nie odpowiem. :))))
Już dziś również serdecznie Cię zapraszam do dołączenia do grupy oraz profili na social mediach #akademiaemocji_beztabu
GRUPA NA FB AKADEMIA EMOCJI BEZ TABU
Uściski Beata 🙂